تأثیر اندازه تخم مرغ روی حرارت تولیدی و انتقال انرژی از تخم مرغ به جوجه ها

تأثیر اندازه تخم مرغ روی حرارت تولیدی و انتقال انرژی از تخم مرغ به جوجه ها

چکیده:

تخم مرغهای کوچک (گرم 12/01/56) و بزرگ(11/070) را در شرایط یکسان در دمای 8/37 درجه سانتی گراد خوابانده و سعی گردید که درجه حرارت پوسته تخم مرغ ثابت بماند. ماده خشک، خاکستر، پروتئین، مقدار چربی در آلبو من، زرده ، لاشه بدون زرده (YFB) وبقایای زرده(RY)  مقدار کربو هیدرات و میزان کالری آنها مورد محاسبه قرار گرفت.

برای داشتن دمای یکسان روی پوسته تخم مرغ ها در هر گروه ، بعد از 15 روزگی، میزان حرارت تولیدی تخم مرغ های درشت در مایسه با تخم مرغهای کوچک بیشتر بوده و دمای ماشین را در این گروه پایین تر تنظیم می کنیم. نتایج مصرف مواد مغذی نشان داد که میزان چربی بالا و مقدار پروتئین کمتر در بقایای کیسه زرده در جوجه های هچ شده از تخم مرغهای کوچک است. کسر تنفسی (RQ) در تخم مرغهای کوچک و بزرگ یکسان بوده و میزان انتقال انرژی از تخم مرغ به لاشه بدون زرده(YFB) در هر دو دسته از تخم مرغها یکسان است. نتایج نشان می دهد که وزن کیسه زرده در جوجه های حاصل از تخم مرغهای درشت در مقایسه با تخم مرغهای کوچک نسبتاً بالاتر است.

مقدمه

محققان زیادی وجود دارند که در گزارشات خود به این نکته اشاره دارند که تخم مرغهای بزرگ حرارت بیشتری نسبت به تخم مرغهای کوچک تولید می کنند. همچنین تخم مرغهای درشت مشکلات بیشتری در حذف حرارت مازاد خود خواهند داشت(فرنچ،1997) در اثر افزایش اندازه تخم مرغ، نسبت  کاهش می یابد که این امر سبب کاهش سرعت جریان هوا در اطراف تخم مرغ در انکوباتورهای تجاری می شود(فرنچ،1997). میجرهوف در سال 2002 نشان داد که خواباندن تخم مرغ درشت و کوچک تحت شرایط یکسان سبب می شود که تخم مرغهای درشت حرارت بیشتری تولید کرده و آنها در دفع حرارت مازاد خود مشکلات بیشتری داشته که نتیجه آن دریافت بیشتر حرارت توسط جنین این تخم مرغهاست.

لورنی و همکاران در سال 2005 از واژه درجه حرات پوسته تخم مرغ (EST= egg shell temperature) استفاده نمودند که آن بازتابی از درجه حرارت جنین         می باشد. زیرا که اندازه تخم مرغ(egg size) تاثیر زیادی بر حرارت جنین داشته که آن شامل حرارت تولیدی(heat production) و انتقال حرارت می گردد.

دانش ما نشان می دهد که تاکنون تحقیقات زیادی در مورد اثرات اندازه تخم مرغ بر روی رشد و نمو جنین و درصد هچ صورت گرفته که تمام این مطالعات مستقل از درجه حرارت جنین است.

دراین مقاله تاثیر اندازه تخم مرغ بر روی حرارت تولیدی، رشد و نمو جنین ، انتقال انرژی از تخم مرغ به جنین ، در تخم مرغ هایی با اندازه مختلف که در دمای 8/37  سانتی گراد مورد بررسی قرار می گیرد .

مواد و روشها

*راه اندازی و اجرای آزمایش:

در چهار آزمایش که در آن تخم مرغهای کوچک و بزرگ به صورت جداگانه خوابانده شده و دمای پوسته تخم مرغ(EST) درحد 8/37 سانتی گراد حفظ می شود. دمای پوسته تخم مرغ را از 5 عدد تخم مرغ نطفه دار به طور مداوم بدست آورده و دمای ماشین به صورت اتوماتیک هر 5 دقیقه یکبار تنظیم شده تا از 8/37 درجه سانتی گراد تغییر نکند. حرارت تولیدی را از روی اکسیژن معرفی و دی اکسید کربن تولیدی محاسبه می کنند. با استفاده از آنالیزهای شیمیایی میزان انرژی در آلبومن تخم مرغ، زرده تخم مرغ قبل از انکوباسیون و انرژی موجود در TFB و RY در جوجه های هچ شده محاسبه گردید.

*تخم مرغهای نطفه دار و انکوباسیون:

تخم مرغهای نطفه دار و درجه یک(First grade) از گله اجداد Hybro G انتخاب شده و سپس آنها را در دو دسته کوچک (small) با وزن 54 تا 56 و بزرگ یا درشت (Large) 72- 70 گرم قرار داده و بمدت 5 و 7 روز ذخیره گردید. در هر دسته 30 عدد تخم مرغ کوچک یا درشت وجود داشته و 5 عدد از آنها از نظر حرارت تولیدی مورد ارزیابی قرار گرفتند.

تخم مرغها در داخل دستگاهی قرار گرفته (267L) که در آن چرخش به صورت اتوماتیک و در هر 30 دقیقه یکبار و با زاویه 90 درجه انجام می گردید . دو دستگاه فن برای مخلوط نمودن هوای تازه با جریان هوای موجود در دستگاه ترکیب شده و در اطراف تخم مرغ ها گردش می کند . سنسورهای دما و رطوبت دستگاه به شرح زیر بوده است:

-سنسور حرارت: از نوع pt 100، Sensor data BV، Rij swijk، ساخت هلند.

-سنسور رطوبت: از نوع Vaisala sensor

همچنین 5 سنسور دیگر از نوع pt 1000 برای اندازه گیری حرارت تولیدی تک تک تخم مرغها استفاده گردید(EST) .

سنسورها را با نوارچسب (Tesa BV ساخت شرکت Almere کشور هلند) به روی پوسته محکم کرده تا میزان هدایت گرمایی مشخص گردد. تمام سنسورها را بعد از آزمایش در دامنه حرارتی 36 تا 40 درجه سانتی گراد بایستی مورد مقایسه قرار داد. تفاوت بین سنسورها در آزمایش انفرادی حداکثر بایستی 1/0 درجه سانتی گراد باشد. میزان رطوبت نسبی(RH) در طول 18 روز اول انکو باسیون به صورت ثابت در حد 55 درصد بوده است.

در جه حرارت پوسته تخم مرغ(EST) بایستی هر دقیقه یکبار اندازه گیری شده و درجه حرارت ماشین(MT) را از روی میانگین درجه حرارت 5 تخم مرغ تنظیم کرده و آن را در حد 8/37 درجه سانتی گراد حفظ می کنیم.

تخم مرغها را در روز 7 کندل نموده و تخم مرغهای روشن و جنین های مرده را حذف کرده و کندل دوم در روز 18 انجام می شود . در روز 18 تخم مرغها مجدداً توزین شده تا میزان افتوزن آنها در طول انکوباسیون مشخص شود. مجدداً درجه حرارت پوسته را اندازه گیری کرده و به صورت ثابت تنظیمات را بر روی 8/37 درجه سانتی گراد قرار می دهند.

حرارت تولیدی Heat production

غلظت اکسیژن مصرفی و دی اکسید کربن را هر 9 دقیقه یکبار در هوای تازه وارد شده به دستگاه(Fresh air) و در هوای داخل اتاقک دستگاه (Chambers)        اندازه گیری شد. برای سنجش گاز دی اکسید کربن از یک نوع آنالایزر Co₂ با اشعه مادون قرمز و غیر قابل تجزیه (Nondispersive infrared Co₂ Analyser)  با نام Hartmann and Braun در فرانکفورت آلمان استفاده شد.

اندازه گیری اکسیژن با یک اکسیژن آنالایزر پارامگنتیک(paramagnetic) با نام type ADC 7000 ساخت شرکت Anatical Development Co در هرت فورد شایر انگلستان صورت گرفت.

میزان هوای تازه وارده در طول 18 روز اول انکوباسیون 2 لیتر در دقیقه و بعد از 18 روزگی میزان آن 3 لیتر در دقیقه بوده است. اندازه گیری دقیق حجم هوا با یک وسیله گاز خشک با نام Schlumberger G1.6 Dry gas Meter صورت می گیرد. میزان حرارت تولیدی (hP) را بر اساس فرمول رومجین ولوخورست(Romjin and lokhorst) در سال 1961 محاسبه نموده و آن را بر مبنای نطفه داری، تلفات جنین و آنالیز ترابل شوتینگ تنظیم می کنند.

جدول 1- طبقه بندی نطفه داری واقعی و تلفات جنین

محاسبه تلفات جنینی، جوجه درآوری و جوجه های هچ شده

پس از بازکردن تخم مرغهای روشن ( که در 7 روزگی کندل شده اند) و جنین های تلف شده در پوسته(ضایعات هچ) می توان نطفه داری واقعی و الگوی مرگ و میر جنین را مشخص نمود. زیرا که این دو مسأله در تعیین حرارت تولیدی (HP) جنین ها موثر بوده و بایستی جزئیات به دقت بررسی شده و مرحله مرگ جنین و اندازه جنین های تلف شده مسخص گردد.

حرارت فقط توسط تخم مرغهایی است که دارای جنین زنده می باشد. درصد هچ را از روی تعداد جوجه هچ شده از تخم مرغهای نطفه دار ( پس از ترابل شوتینگ) بدست می آورند. در روز 5/21 انکوباسیون تمام جوجه های هچ شده را با ترکیبی از اکسیژن و دی اکسید کربن می کشند. سپس جوجه ها را توزین کرده و طول بدن آنها را بر اساس دستورالعمل دکترHill ( در سال 2001) یالورنی و همکاران (2005) با یک خط کش از نوک منقار تا وسط پنجه پا و پس از کشیدن پای راست اندازه گیری می کنند. سپس کیسه زرده از جوجه جدا و آنها را توزین نمودند.

تقسیم و توزیع انرژی از زمان ترانسفر تا هچ

تعداد 40 عدد تخم مرغ (5 عدد از هر تیمار بر اساس دسته بندی وزنی) را در آب جوش قرار داده و پس از جدا کردن آلبومن و زرده آنها را توزین می کنند.

پوسته تخم مرغها به مدت 24 ساعت در دمای اتاق نگهداری و خشک نموده و سپس توزین شدند. از 40 جوجه (5 جوجه از هر دسته ) برای آزمایش آنالیز وزن کیسه زرده و وزن بدن بدون کیسه زرده استفاده شد.

آلبومن ، زرده ، بقایای کیسه زرده و لاشه بدن(بدون زرده) در دمای 18- درجه سانتی گراد فریز شدند.

در مرحله بعدی ،DM با ماده خشک ( طبق استاندارد  ISO 6492,1983) و خاکستر یا ASH (طبق استاندارد ISO 5984,1978) ، پروتئین (ISO 5983,1998) و مقدار چربی(ISO 6492,1999)تعیین شدند.میزان کربوهیدرات ازفرمول زیر بدست می آید:

چربی – پروتئین – ASH 1000 = (Kg DM/گرم) کربوهیدرات

در پایان مقدار انرژی را در قسمت های مختلف بر مبنای تراکم انرژی برای پروتئین، چربی و کربوهیدرات ها محاسبه نموده که در آن میزان پروتئین 8/16 ، 8/37 و میزان کربوهیدرات 8/16 مگاژول در هر کیلوگرم ماده خشک بوده است ( سیستم بین المللی واحدها ،1998). بازده و کارایی انتقال انرژی از انرژی موجود به لاشه بدون زرده (YFB) طبق فرمول زیر محاسبه می شود:

%100  = بازده انتقال انرژی با لاشه بدون زرده

%100  = E_YFB

آنالیزهای آماری برای حرارت تولیدی و حرارت ماشین بر اساس (2002) Genstat6.1 انجام شد.

نتایج

درجه حرارت انکوباسیون و حرارت تولیدی

برای درجه حرارت ماشین، اثر زمان(P<0.001) و اثر متقابل بین زمان و اندازه تخم مرغ (032/0 =P) بوده است. درجه حرارت ماشین بایستی بعد از 5 روزگی در مقایسه با تخم مرغ های کوچکتر ، کاهش بیشتری داشته باشد( تصویر 1) . در طول انکوباسیون اثر زمان (P<0.001) و اندازه تخم مرغ (001/0 =P) و اثرات متقابل بین زمان و اندازه تخم مرغ (040/0 = P) روی حرارت تولیدی مشاهده گردید. حرارت تولیدی (HP) در تخم مرغهای بزرگ در مقایسه با تخم مرغهای کوچک بعد از 15 روزگی بیشتر می باشد.( تصویر 2) .

تصویر 1- درجه حرارت ماشین نیازمند درجه حرارت EST بوده و آن بر روی 8/37 درجه سانتی گراد در تخم مرغهای کوچک و بزرگ تنظیم شده است.

تصویر 2- حرارت تولیدی هر عدد تخم (mw) در تخم مرغهای بزرگ و کوچک(mw8/3= SEM)

تخم مرغ های جوجه کشی ، پارامترهای انکوباسیون و خصوصیات جوجه های هچ شده.

خصوصیات تخم مرغهای جوجه کشی، فرایند انکوباسیون و هچ جوجه های حاصل از تخم مرغهای درشت و ریز در جدول زیر می آید.

(a.h = p< 0/05)

اطلاعات جدول 2 نشان می دهد که وزن پوسته در تخم مرغهای کوچک بسیار کمتر از تخم مرغهای بزرگ بوده و میزان کلی افت وزن تخم مرغ در طول انکوباسیون در تخم مرغهای کوچک در مقایسه با تخم مرغهای بزرگ کمتر است.

در روز 18 انکوباسیون ، تخم مرغهای کوچک می توانند mw137 به ازای هر تخم مرغ یا 5/2 mw به ازای هر گرم وزن تولید کنند. در حالیکه در تخم مرغهای بزرگ 155 mw به ازای هر تخم مرغ یا 2/2 mw به ازای هر گرم حرارت تولید می شود.

کسر تنفسی (Respiratory quotient = RQ) نسبتی که در آن حجم گاز CO₂ خارج شده بر حجم اکسیژن مصرفی تقسیم می شود. از کسر تنفسی برای نشان دادن نوع خوراک متابولیسم شده استفاده می شود.

RQ به هنگام استفاده از کربوهیدرات ها نزدیک به 1 ، چربیها 7/0 و پروتئینها حدود 8/0 می باشد و در صورتیکه کربوهیدرات برای ذخیره شدن به چربی تبدیل شود RQ از یک نیز بیشتر می شود- فرهنگ دامپروری- دکتر مسعود هاشمی) بین روز 5 تا 9 کاهش یافته و از 08/1 به 68/0 رسیده و پس از آن ثابت می ماند و این مساله تفاوتی بین تخم مرغهای کوچک و بزرگ نخواهد داشت.

تلفات جنینی(EM) در هفته 1، 2 یا 3 و درصد جوجه درآوری در هر 2 دسته از تخم مرغها مشابه بود(جدول 2). جوجه های هچ شده از تخم مرغهای کوچک پس از توزین نشان داد که وزن آنها و طول بدنشان در مقایسه با تخم مرغهای درشت ، کمتر و کوتاهتر است.

آنالیز شیمیایی مقدار انرژی در تخم مرغ و جوجه ها

در جدول 3 اجزاء تشکیل دهنده و آنالیز تخم مرغ و جوجه آورده شده است.

جدول 3 – وزن ، ماده خشک ، خاکستر، چربی، کربوهیدرات، مقدار انرژی در آلبومن و کیسه زرده در تخم مرغهای کوچک و درشت و در وزن واقعی لاشه و بقایای زرده در جوجه های هچ شده

وزن آلبومن تازه و زرده تخم مرغ های کوچک کمتر از تخم مرغهای بزرگ است. همچنین YFB و RY از نظر وزنی در جوجه های حاصله از تخم مرغهای کوچک نسبت به تخم مرغهای بزرگ کمتری می باشد. مقدار ماده خشک در آلبومن، زرده ، YFB و RY در بین دو دسته از تخم مرغهای کوچک و بزرگ تفاوتی نداشت.

مقدار خاکستری نسبی (گرم در هر کیلوگرم ماده خشک) در بقایای کیسه زرده در جوجه های هچ شده از تخم مرغهای کوچکتر بیشتر می باشد. کیسه زرده جوجه های حاصل از تخم مرغهای کوچک حاوی چربی نسبی بیشتری ( گرم در هر کیلوی ماده خشک) بوده اند.

هر چند که چربی آنها بالا بوده ولی میزان پروتئین آنها کمتر بوده است. همچنین تفاوتی در کربوهیدرات ها و مقدار انرژی مشاهده نگردید.

ارزش کالری ( کیلوژول در فرآورده های تازه) در آلبومن ، زرده ، کیسه زرده و لاشه بدون زرده و مقایسه آنها در تخم مرغهای کوچک و بزرگ در جدول 4 می آید.

جدول 4- ارزش کالری(کیلوژول) در تخم مرغهای بزرگ و کوچک نطفه دار ( آلبومن و زرده) و در جوجه ها (لاشه و کیسه زرده)، مقدار انرژی هدر رفته و راندمان انتقال انرژی از تخم مرغ به لاشه بدون زرده (E_YFB)

• کل انرژی در آلبومن و زرده تخم مرغهای کوچک کمتر از تخم مرغهای درشت بوده است.
• کل انرژی در YFB در جوجه های حاصل شده از تخم مرغ های کوچک کمتر از تخم مرغهای درشت بوده است.
• کل انرژی در RY در جوجه های حاصل شده از تخم مرغ های کوچک  انرژی حاصل از تخم مرغهای درشت بوده است.
• در آلبومن ، مقدار انرژی پروتئین و کربوهیدرات در تخم مرغهای درشت بیشتر از تخم مرغهای کوچک بوده است.

تفاوتی در مقدار انرژی مشاهده نگردید. در زرده مقدار انرژی پروتئین و چربی در تخم مرغهای بزرگ بیشتر از تخم مرغهای کوچک بوده است ولی تفاوتی در انرژی کربوهیدرات ها مشاهده نشد. در YFB و RY مقدار انرژی در پروتئین و چربی در تخم مرغهای درشت بیشتر از تخم مرغهای کوچک بوده ولی تفاوتی در مقدار انرژی کربوهیدرات ها دیده نمی شود.

همچنین مقدار انرژی در طول انکوباسیون از پروتئین و چربی ها در تخم مرغهای درشت بیشتر بوده است، ولی این مساله در کربوهیدرات ها دیده نمی شود.

توزیع نسبی انرژی بین آلبومن و زرده در تخم مرغ های کوچک و بزرگ مشابه بوده و به صورت میانگین 4/21 درصد انرژی از آلبومن و 6/78 درصد از زرده تأمین می شود.

در هر دو دسته از تخم مرغها به طور میانگین 3/44 درصد از انرژی موجود در طول انکوباسیون هدر رفته و از دسترس خارج می شود. مقدار انرژی در RY و YFB بین دو دسته تخم مرغها متفاوت بوده است.

جوجه های تولیدی از تخم مرغهای کوچک حاوی 5/47 درصد از انرژی موجود در YFB بوده که این در مقایسه با تخم مرغهای بزرگ که حاوی 4/43 درصد می باشند بیشتر است(%6/0 = SEM).

کیسه زرده در جوجه های حاصل از تخم مرغ های کوچک حاوی 1/8 درصد از انرژی در دسترس بوده در حالیکه در تخم مرغهای بزرگ این میزان 3/12 درصد می باشد(%2/1 = SEM) . راندمان (E_YFB) فرایند انتقال انرژی از تخم مرغ به YFB بین تخم مرغ های کوچک و بزرگ مشابه بوده که این مسأله در مورد چربی ، پروتئین، کربوهیدرات و انرژی کل صدق می کند.

بحث

حرارت تولیدی و درجه حرارت پوسته تخم مرغ

تخم مرغ های بزرگ به دلیل تولید حرارت بیشتر، بایستی ماشینها بتوانند حرارت مازاد را کاهش بدهند. در این مطالعه مشخص گردید که حرارت تولیدی بیشتر و حرارت کمتر ماشین در تخم مرغهای درشت بعد از 15 روزگی دیده می شود، و میزان رشد جنین در تخم مرغهای درشت افزایش بیشتری دارد.

تنظیم درجه حرارت ماشینها بر اساس درجه حرارت پوسته تخم مرغ(EST) سبب می شود کهاز تأثیرات منفـــــــــــی بویژه در اواخر انکوباسیون کاسته شود                   (لوژی و همکاران،2005) .

با افزایش درجه حرارت ، میزان حرارت تولیدی افزایش می یابد. همچنین حرارت بالا می تواند سبب کاهش HP در مراحل نهایــــــی یا پایانی انکوباسیون می شود               ( janke و همکاران، 2002) .

محققان بسیاری تخم مرغ ها را به صورت ثابت با درجه حرارت 8/37 سانتی گراد در دستگاه قرار داده و حرارت تولیدی در روز 18 انکوباسیون در دامنه 2 تا 6/2 mw/gr بوده است که در مقایسه با نتایج مطالعه حاضر (5/2 mw/g در تخم مرغ های کوچک و 2/2 mw/g در تخم مرغ های بزرگ) مطابقت زیادی دیده می شود.

تخم مرغ های 60 گرمی در روز 8/17 انکوباسیون توان تولید حرارتی معادل 6/4mw/g  در نژادهای سنگین و در لاینهای دیگر 7/2 mw/g در روز 5/19 دیده می شود.

در اوایل انکوباسیون دی اکسید دنی و مازاد از آلبومین خارج می شود (رومانوف،1967) . بعد از 9 روزگی کسر تنفسی (RQ) برای اکسیداسیون چربی و سنتز گلیکوژن 68/0 بوده است(بیتیت 1964 ، رهن 1981) که میزان RQ ذکر شده در این پژوهش کمتر از اطلاعات ذکرشده در گزارش Decuypere (1984) بوده که ارزش کسر تنفسی را 72/0 بوده است.

گلیکوژن در کبد و عضلات ذخیره می شود و در طول فرایند هچ انتقال می یابد (Freeman, Bell، 1971) . در تحقیق Christensen در سال 2001 مشخص گردید که انکوباسیون تخم مرغها بر اساس  MT (6/38 و 5/37) سبب می شود ک میزان استفاده از زرده کاهش و میزان استفاده از گلیکوژن به عنوان منبع انرژی افزایش یابد. درجه حرارت بالا نمی تواند بر روی احتیاج انرژی جنین اثر کاهشی داشته ولی می تواند سبب افزایش RQ  شود.

مقدار انرژی و تغییرات

کل ارزش کالری تخم مرغ ها در این مطالعه با نتایج مطالعات Ar و همکاران در سال 1987 قابل مقایسه بوده و برای تخم مرغهای نطفه دار با سایز متوسط ارزش کالری آنها 368 کیلوژول به ازای هر تخم مرغ بوده است. آنها گزارش نمودند که YFB دارای میانگین انرژی 137 کیلوژول و RY 132 کیلوژول و میانگین افت یا هدر روی 99 کیلوژول بوده که این مقدار کمتر از ارزش ذکر شده در مطالعه حاضر است. در مطالعه Ar  و همکاران (1987) جنین ها دارای مقدار کمتر انرژی در RY و مقدار بیشتری در YFB بوده و حرارت بیشتری تولید نموده و راندمان انتقال انرژی از تخم مرغ به YFB کمتر باشد.

Wiley در سال 1950 گزارش نمود که جنین ها در تخم مرغ های کوچک به علت فضای کوچک دارای محدودیت های فیزیکی بیشتری بوده ولی در تخم مرغ های کوچک راندمان استفاده از انرژی همانند تخم مرغ بزرگ است. با این وجود کیسه زرده در جوجه های حاصل از تخم مرغهای درشت دارای مقدار بیشتری انرژی هستند . ولی ما  انتظار داریم که کیسه زرده این دسته دارای مقدار بیشتری انرژی ذخیره شده باشد.

خواباندن تخم مرغ های کوچک و بزرگ با درجه حرارت یکسان EST (8/37 درجه سانتی گراد) وتنظیم درجه حرارت ماشین برای اندازه تخم مرغ و تلاش برای جبران در جنین ها و تفاوت در حرارت تولیدی بعد از 15 روزگی سبب می شود که هر دو دسته تخم مرغ توان یکسانی برای انتقال انرژی از تخم مرغ به YFB خواهند داشت، در تخم مرغ های بزرگ میزان مواد مغذی زیاد بوده  و این مواد مازاد مسئول تأمین انرژی در جوجه های بزرگ می باشند.

تراکم نسبی انرژی در هر دو دسته از تخم مرغهای کوچک و بزرگ مشابه بوده ولی یک انتخاب در معرف مواد مغذی وجود دارد که در آن مقدار چربی بیشتر و مقدار پروتئین در RY جوجه های حاصل از تخم مرغ های کوچک کمتر خواهد بود.

بر اساس نتایج این مطالعه می توان گفت که یک مسأله قابل تأمل وجود دارد  و آن اینکه هنگامیکه تخم مرغهای کوچک یا درشت با دمای EST یکسانی خوابانده نشوند حرارت تولیدی ، انرژی مصرفی، رشد جنین و درصد هچ ممکن است تحت تأثیر بیشتر حرارت نسبت به تأثیر اندازه تخم مرغ قرار گیرند.

منبع:

Effect of egg size on heat production and the transition of energy from egg to hatchling . sept 2006 .

A.lourens, R. molenaar, H. van den Brand, M. j. w. heetkamp, and B. kemp, R. Meijerhof . Hybro B.U    www. The poulty site . com